Hoş görü // canavarlar

siyasi türban vs. militer anti-türban ve zizek

birgün herkesin golden retrieverı olacak

Türkiye’de ‘asıl çoğunluk’, ‘sessiz çoğunluk’ olan Anadolu insanıdır. Siyasi
türbana, militan anti-türbancılığa karşıdır onlar ve talepleri de
ötekileştirmenin olmadığı bir Türkiye’nin olmasıdır. Bu özlemin temelinde
ortak bir yaşam biçimi, bir kültür oluşturulması arzusu vardır

Geçenlerde gazetecilerin, muhalefetin Türkiye’nin İslamileştiği yönündeki
iddiasını hatırlatması üzerine Başbakan Erdoğan şöyle konuştu: “Bu
insanlara bir sorun; geçen 4 yılda bir şeyler değiştirdik mi diye. 4 yıl
öncesinde olduğundan farklı bir şeyler mi yiyorlar? 4 yıl öncesinden farklı mı
giyiniyorlar?”

Başbakan’ın bu konuşmasını okuyunca, uzun zamandır üzerinde çalıştığım
zamanımızın en önemli filozof-psikiyatristlerinden Slavoj Zizek’i hatırladım.
Zizek popüler kültür ve Lacan üzerine yaptığı çalışmalarla günümüz insanını
ve sosyal ortamı anlamamıza önemli yollar açan bir düşünürdür. Onun
çalışmalarının bazıları Türkçe’ye de çevrildiğinden cumhurbaşkanı kim
olacaksa ona bu kitapları okumasını tavsiye ediyorum. Çünkü Çankaya’da
oturacak kişinin vakti bol olur. Bari canı sıkılmasın, bu arada da bir şeyler
öğrensin.

Zizek’e göre “hoşgörü gösterdiğiniz anda hoşgörü yönelttiğiniz
kişiyi ‘öteki’ne indirgiyorsunuz... Bu ‘öteki’yi kabulleniş ise sadece yeme-
içme, dans kültürleri söz konusu olduğunda mümkün.” Yani hoşgörü aslında
temelli bir hoşgörüsüzlüğü gizlemek için bir görüntü rolünü oynuyor,
sembollerle uğraşıyor, içerikli, anlamlı bir kabul ediş içermiyor.

Zizek’in bu görüşlerini okurken Başbakan’ın açıklaması tam da denk geldi.
Sanki Zizek, Başbakan’ı dinlemiş de öyle formüle etmiş teorisini gibi geldi
bana.

Başbakan benim en korktuğum işi yapıyor aslında. Bize ‘hoşgörü’
göstererek, hoşgörüsüzlüğünün üstünü örtüyor, tahammül düzeyinde
katlanarak bizi anında ötekileştiriyor. Bir ara “Başbakan’ın uçağında şarap
ikramı var mı yok mu” tartışması yaşandı ya; bu aslında ötekileşmeyi
kabullenmiş insanların düşünce fakirliğini gösteriyordu. Bu felsefi
çerçeveden bakıldığında ‘hoşgörü’ kavramı hayli faşizan tonlar taşıyan bir
kavram. Hoşgörü, hoşgörüsüzlüğü gizler (Bu yazının başlığı Slavoj
Zizek’ten; ‘Hoşgörünün iki yüzü’. Bu felsefecinin adını önümüzdeki yıllarda
daha çok duyacağız, bunu da bilin), tahammül etmeyi gösterir, tahammülün
biteceği anı da içerir.

‘Birinci cumhuriyet’ döneminde dini ön plana çıkaran yaşam biçimine veya
daha özeleştirirsek türban takanlara takınan mutlak karşıtlık çok daha
dürüst bir tavır oluyor. Çünkü orada hiç hoşgörü yok, ötekileştirme hiç yok.
Tamamen yok farzetmek arzusu var. O sistemin öyle işlemeyi
sürdüremeyeceği belliydi. Çünkü hoşgörünün en azından zaman kazanma
şansı vardır. Yok farz etmeye çalışmak ise baştan yenilmiştir. Şimdi o sistem
doğal yaşamının sonuna geldi ve ‘ikinci cumhuriyet’in kurulması için adımlar
atıyor.

Başbakan da bu şekilde ifade etmese de böyle düşünüyor. Bakın biraz
önce aktardığım laflarına nasıl devam etmiş, neler söylemiş: “4 yıl
öncesinde olduğundan farklı mı giyiniyorlar?” diye sorduktan sonra devam
ediyor Başbakan; “Tam aksine. Ben Başbakanım ve bu insanlar bana,
eşimin türban takmaması gerektiğini söylüyorlar. Türkiye’de durum şöyle:
Azınlık bir grup bugüne kadar çoğunluğu hep yönetmeye çalıştı.”

Gördüğünüz gibi Zizek’i okumamış da olsa onun başka düzeyde anlattığını
farklı bir şekilde ifade ediyor Başbakan. Konuşmasında temelde haklı
ama ‘çoğunluk’ ve ‘azınlık’ kavramlarını yanlış kullanıyor. Türbanlı kadınların
çoğunluk olduğundan ve türbana karşı olanların azınlığı oluşturduğundan
şüphe etmekte yarar var. Eğer Başbakan, Zizek’i okumaya karar verirse,
bildiğini sandığı her şeyden şüphe duymaya başlamalı ilk önce.

Dün de yazdım; Türkiye’de ‘asıl çoğunluk’, ‘sessiz çoğunluk’ olan Anadolu
insanıdır. Siyasi türbana, militan anti-türbancılığa karşıdır onlar ve talepleri
de ötekileştirmenin olmadığı bir Türkiye’nin olmasıdır. Benim de katıldığım
bu özlemin temelinde ortak bir yaşam biçimi, bir kültür oluşturulması arzusu
vardır. Karşıdakini ötekileştirmekten başka işe yaramayan hoşgörü
kavramını bir kenara bırakıp ortak bir yaşam biçimi kültürü üzerine
çalışmalıyız. Bu da bir süredir bahsettiğim ‘ikinci cumhuriyet’in ana özelliği
olacaktır.

Bu ağır ve zor görev de AKP’nin üstüne kaldı. Umarım yükün ağırlığı altında
ezilmezler.